კარდიფის უნივერსიტეტის ასტროფიზიკოსის ჯეინ გრივის ხელმძღვანელობით მეცნიერთა საერთაშორისო ჯგუფმა ვენერას ატმოსფეროში აღმოაჩინა ფოსფინის გაზის კვალი, რაც შეიძლება მიუთითებდეს სიცოცხლის არსებობაზე.
რა არის ფოსფინი და რატომ არის ის ასე მნიშვნელოვანი?
ფოსფინი (PH3) არის უფერო, ძლიერ ტოქსიკური გაზი, დამპალი თევზის მსგავსი უსიამოვნო სუნით. ის გვხვდება ღრმად ჭაობებში, ზოგიერთი სახეობის მაჩვისა და თევზის ნაწლავებში. იგი ასევე გამოიყენება როგორც მწერებისგან დამცავი საშუალება სოფლის მეურნეობაში.
მაგრამ 2019 წელს მეცნიერთა ჯგუფმა კომპიუტერული სიმულაციების დახმარებით დაამტკიცა, რომ ფოსფინი არ შეიძლება ჩამოყალიბდეს მყარი ბირთვის მქონე პლანეტებზე, გარდა ცოცხალი ორგანიზმების აქტივობისა. ეს საშუალებას გვაძლევს მივაწეროთ ეს ბიოსიგნალებს – კვალი, რომელსაც ასტრონომები კოსმოსში სიცოცხლის არსებობას უკავშირებენ. ეს მოიცავს, მაგალითად, ჟანგბადს, ოზონს და მეთანს.
როგორ აღმოაჩინეს ფოსფინი?
თუ ფოსფინი საკმარის რაოდენობით წარმოიქმნება, ის შეიძლება დაფიქსირდეს ატმოსფეროში 16 სინათლის წლის მოშორებით. არა პირდაპირ, რა თქმა უნდა, მაგრამ სპექტროსკოპული მონაცემების გამოყენებით.
გაზები, რომლებიც ქმნიან პლანეტის ატმოსფეროს, გავლენას ახდენს მისი გამოსხივების სპექტრზე. სხვადასხვა მოლეკულები შთანთქავენ სინათლეს სხვადასხვა გზით. რადიოტელესკოპებით სპექტრის გარკვეული ნაწილების შესწავლით შესაძლებელია ვიბრაციების იდენტიფიცირება, რომლებიც შეესაბამება გარკვეული მოლეკულების მიერ სინათლის შეწოვას. ეს არის ერთგვარი მოლეკულური ანაბეჭდი.
ფოსფინის მოლეკულების დადგენა შესაძლებელია მხოლოდ ტექნიკის გამოყენებით, რომელიც აფიქსირებს ტალღის სიგრძეებს მილიმეტრებში. ამისათვის მეცნიერებმა გამოიყენეს ჯეიმს კლარკ მაქსველის ტელესკოპი შეერთებულ შტატებში – ყველაზე დიდი ტელესკოპი, რომელიც მილიმეტრზე ნაკლები სიგრძის ტალღებზე მუშაობს – და რადიოტელესკოპების კომპლექსი, რომელიც ატაკამას უდაბნოში მდებარეობს.
ნიშნავს თუ არა ეს იმას, რომ ვენერაზე სიცოცხლე არსებობს?
ჯერჯერობით მხოლოდ იმის თქმა შეგვიძლია, რომ ასტრონომებმა აღმოაჩინეს ქიმიკატები, რომლებიც თანამედროვე იდეების თანახმად, ბიოტიკურ წყაროს გვთავაზობს. ფოსფინის მოლეკულების არსებობა გარკვეულ რაოდენობაში ძნელად აიხსნება.
ვენერაზე სიცოცხლის არსებობის შესახებ ჰიპოთეზის გასათვალისწინებლად, თქვენ უნდა გაითვალისწინოთ მრავალი ფაქტორი, განმარტავენ გამოყენებითი ასტრონომიის ინსტიტუტის პრესსამსახურში. მაგალითად, ეს ფაქტორებია 100-იანი ატმოსფერული წნევა, +500 °C და უფრო მაღალი ტემპერატურა, აგრეთვე გოგირდმჟავას წვიმები და ნახშირორჟანგის მაღალი კონცენტრაცია.